Everest Dağı, uzun zamandır dağcılar için bir büyü olmuştur – dünyanın en yüksek dağına tırmanmanın statükosu özel bir şeydir. Ancak, erişilebilirliğin arttığı bir çağda, dağ ticarileşti mi, diye soruyor Julianna Barnaby?
Everest , Sagarmatha , Chomolungma , Qomolangma , Zhumulangma. Bunlar dünyadaki en yüksek dağın isimlerinden sadece birkaçı. Ancak potansiyel zirveci için bunun bir anlamı var. Hayatta bir kez doğayla baş etme ve sınırları zorlama şansı.
8.840 metre yüksekliğindeki Everest Dağı, Clinton Thomas Dent’in 1874’te dağa tırmanmanın mümkün olacağını ilk kez önermesinden bu yana dağcıları büyüledi. Edmund Hillary ve Tenzing Norgay’ın yaptığı rüya ancak bir asır sonra gerçek oldu. 1953’te ilk başarılı zirve.
Şimdi, altmış yıldan fazla bir süre sonra, çoğu Nepal’den, bazıları Tibet’ten olmak üzere 4.000’den fazla insan Everest’in zirvesine başarıyla ulaştı. Sayısız daha fazlası denedi ve başarısız oldu. Ekipman, giyim, bilgi ve rehberlikteki gelişmeler, daha fazla insanın dünyanın zirvesinde olma hedefine ulaşmasını mümkün kıldı.
Giderek Kolaylaşan Bir Meydan Okuma mı?
Peki Everest Dağı’na tırmanmak ne kadar zor? Dağ, fiziksel ve zihinsel gücün nihai durumu olarak konumunu kaybetti mi?
Farklı insanlar Everest Dağı’nı farklı şekillerde görürler. Bazıları için bu imkansız bir hedef olmaya devam ediyor – kampa gitmek için trekking yapmaya istekli olabilirler ama bir zirveye çıkmak çok uzak bir adım. Diğerleri için, önceki yıllara göre daha erişilebilir,
Dağa bu artan erişilebilirliğin sonuçlarından biri, şirket sponsorluğunda veya şirket tarafından organize edilen zirve girişimlerinin sayısıdır. Bu keşif gezileri, insanların Everest’in önlerine koyduğu engelleri aşmalarına yardımcı olmak için rehberler ve organizasyonlar kullanır. Bazıları bunun başarıya giden yolu ödeyen şirketlere bir örnek olduğunu öne sürdü. Ne de olsa, ‘garantili zirve yürüyüşleri’ gibi ifadeler kullanıldığında, insanların Everest Dağı’na tırmanmanın ne kadar zor olduğu sorusunu sormaya başlaması şaşırtıcı değil.
ABD’deki en büyük rehberlik hizmetlerinden biri olan Mountain Guides’tan Eric Simonson hemen aynı fikirde değil. “Garanti edilen zirve diye bir şey yok ve bu iddiayı ortaya atan hiçbir meşru rehberlik servisinden haberim yok. Everest’e tırmanmaya çalışmak için ödeme yapmanın yalnızca iki yolu vardır. Ya ödemenize yardımcı olacak sponsorlar ararsınız ya da kendiniz bir çek yazarsınız” diyor.
Garantili zirve diye bir şey yok ve bu iddiada bulunan hiçbir meşru rehberlik servisinden habersizim.
Maliyet ve Güvenlik
Bir zirve teklifinde yer alan rakamlar yüksek, 6.500 sterlinden yukarıya doğru değişiyor. Ancak bu, geçmişteki maliyetten önemli ölçüde daha azdır.
“50 yıl önceki seferlere bakarsanız, çok beyaz, erkek ve belirli bir sosyal sınıftan olma eğilimindeydiler. Tırmanma o zamandan beri çok daha demokratik bir faaliyet haline geldi” diyor Everest’in zirvesine hem güney hem de kuzey tırmanış rotalarından ulaşan ilk kadın Cathy O’Dowd.
Tırmanma o zamandan beri çok daha demokratik bir aktivite haline geldi.
“Kılavuzlar, tırmanıcıların ilgili risklerin farkında olmalarını ve bu riskleri denemek ve hayatta kalmak için gereken becerilere sahip olmalarını sağlayarak güvenliği en üst düzeye çıkarır. Operatörler, yanlarına alacakları müşteriler konusunda her zaman çok seçici olmalı ve müşterilerin kendi güvenlikleri için ağır sorumluluk almaları gerekiyor” diye devam ediyor.
Hevesli dağcı çevrelerinde sosyalleşmediğiniz sürece, tanıdığınız yeterli sayıda insanı kendi takımınızı kurmanız genellikle imkansızdır. Yerleşik bir operatörle gitmek, çoğu zaman insanların bu başarıyı denemek için sahip oldukları tek şanstır.
Ticarileştirme tehdidi de başka bir biçimde gelir. Çin kısa süre önce Everest Dağı’na lüks bir tatil köyü ve helikopter pisti inşa etme planlarını duyurdu, bu da Tibet Ana Kampına erişimin her zamankinden daha kolay olacağı anlamına geliyor.
Dağdaki Demokrasi
Ticarileştirme de kolaylık olsun diye bir deyim olarak alınmamalıdır. Simonson, artan sayıda başarılı zirvelerin ‘dağın demokratikleşmesinin’ bir sonucu olduğuna karşı çıkıyor. Bu, normal bireylerin isteyebileceği bir şeydir. Sadece doğru insanları tanıyan ya da geçmişte olduğu gibi ulusal bir sefere katılabilen iyi bağlantıları olan kişiler değil.
“Bugünlerde insanlar sağlıklı ve güçlüyse, hazırlanmak için zaman ayırıyorsa, paraya ve güçlü bir macera duygusuna sahipse bunu yapabilirler, bu işleri kolaylaştırmaz” diye devam ediyor.
Bu günlerde, insanlar sağlıklı ve güçlüyse, hazırlanmak için zaman ayırıyorsa, paraya ve güçlü bir macera duygusuna sahipse, yapabilirler, bu daha kolay değil.
Elli yıl önce pek çok insanın yurtdışındaki egzotik yerlerde tatil yapmayı arzulamadığı gibi, birçoğu da dağdaki değişiklikleri küresel ilerlemenin bir parçası olarak görüyor. İnsanların daha fazla harcanabilir zamanı ve parası var.
“Küresel medya, uzak yerler ve zorluklar hakkında bir zamanlar bildiğimizden çok daha fazlasını bildiğimiz anlamına geliyor. Ve maceralı spor kesinlikle eskisinden daha moda” diye açıklıyor O’Dowd.
Everest Tırmanıcıları İçin Neler Değişti?
Her ne kadar durum böyle olsa da, Everest’e tırmanma görevi modern zamanlarda kesinlikle aynı değildir. Peak Freaks’in kurucu ortağı Becky, “Bugünün modern dağcıları dağdaki ağır işlerin hiçbirini yapmıyor” diyor. “Geçmişte olduğu gibi yük, çadır, soba, yiyecek, oksijen, halat taşımıyor, yolları halatla tamir etmiyorlar. İşte burada dağ rehberleri denkleme giriyor”
O’Dowd da aynı fikirde. “Zirveye ulaşmak biraz daha kolay hale geldi. Bilgi çok yardımcı olur. Artık tehlikelerin nerede ve ne olduğu hakkında çok daha fazla şey biliyoruz. En güvenli yolların nereye gittiği, nereye kamp yapılacağı, irtifa hastalığıyla nasıl başa çıkılacağı vb. Ve ekipman çok daha hafif ve verimli hale geldi” diye açıklıyor.
Rehber Şirketler Ne Yapar?
Ticari rehber şirketler, dağcıların başarılı bir zirve için ihtiyaç duydukları tüm bilgi ve rehberliğe sahip olmalarını sağlar. Yükleri taşımaya ve ekip adına önemli kararlar almaya yardımcı olmak için Batılı rehberlerle birlikte şerpalar kullanıyorlar. Onların bilgisi, başarılı bir zirve şansını artırır, ancak bunu garanti etmez. “Destek olmadan bunu yapmak neredeyse imkansız,” diye devam ediyor Becky.
Esasen ticari rehberlik şirketleri, dağcıların başarılı bir zirve için ihtiyaç duydukları tüm bilgi ve rehberliğe sahip olmalarını sağlar.
“Sherpa desteği olmadan giden bir takım nadirdir. Birinin bu irtifalarda yaşamı sürdürmek için gerekli malzemeleri taşımasına yardım etmesi gerekiyor. Her şeyi kendi başınıza taşımak, bu kadar yüksek irtifalarda vücuda çok yük bindiriyor. Bilgili ve yetenekli Sherpa personelini işe alarak, oksijen sağlayarak, Himalayaların değişken hava modellerini anlayarak, ne zaman gideceklerini bilerek ve zirveye çıkanları ihtiyaç duydukları tüm bilgilerle donatarak, şansları konusunda yardımcı olabiliriz.”
Güney yakasındaki kötü şöhretli buz düşüşünde bile, buz doktorları olarak adlandırılan bir Sherpa ekibi ekibi şimdi elinizin altında. Bölgeyi çok daha güvenli hale getirmek için buz düşmelerinden rahatsız olan merdivenlerin bakımını ve onarımını yaparlar.
Hala Zorlu, Hala Zor
Dağa tırmanmak hala önemli bir zorluktur. “Hiç kimsenin asla bir zirve garantisi yoktur – asla. Everest’i zirveye çıkarmak beceriyle ilgili, ama aynı zamanda hava durumu ve sağlığınızla ilgili şansla da ilgili.”
“Keşif gezileri iki ay boyunca dağda yük taşımak ve iklime uyum sağlamak için çalışabilir ve yine de fırsat penceresini elde edemez ve eve mağlup olarak dönmek zorunda kalabilir. Olası hastalık da bir tehdittir. Soğuk algınlığı veya başka bir hastalığa yakalanabilir ve yüksek irtifa nedeniyle iyileşemeyebilirsiniz.”
Hem hava hem de sağlık yanınızdayken, formda zirveciler, kendileri için bir karar vermek zorunda kalmadan bir rehber tarafından zirveye çıkarılabilir. Ancak hava ve sağlık nadiren bağlı olabileceğinden bu büyük bir kumar. Sadece bireyler için değil, rehberler ve ekibin geri kalanı için de tehlikelidir.
Güneşli sakin bir günde dağlar pitoresk ve kolay görünebilir. Çok az uyarı ile hızla ölüm tuzaklarına dönüşebileceklerini unutmamalısınız. Bu nedenle Everest’e tırmanmaya çalışan insanlar, riskleri değerlendirebilmeli ve durumları kendileri için değerlendirebilmelidir.
Güneşli sakin bir günde dağlar pitoresk ve kolay görünebilir. Çok az uyarı ile hızla ölüm tuzaklarına dönüşebileceklerini unutmamalısınız.
“Dağ hala elli yıl önce olduğu gibi aynı yükseklikte ve tırmanmak hala aynı statüyü korumalı. Bu, şaşırtıcı ve potansiyel olarak yaşamı değiştiren bir başarıdır ve daha fazla insanın bunu başarmış olması gerçeğiyle küçümsenmemesi gereken bir başarıdır,” diye detaylandırıyor Simonson. “Normal bir insanın dünyadan ayrılmadan uzaya ulaşabileceği kadar yakın.”
Peki Everest Dağı’nı Nasıl Fethedersiniz?
Everest’i fethetmek bir beceri, güç ve kararlılık testidir. Yamaçlar elli yıl öncekiyle aynı, insanlar daha yeni yaklaşmayı öğrendi. Dağcılar ve rehberler arasındaki genel fikir birliği budur.
Bu sadece bir çözüme para harcamak ve en iyisini ummak meselesi değil. Koşullar yorucu. Olası tehlikeler arasında hipotermi, alpin hendek ayağı, kesik öksürükler, iyileşmeyen kesikler, irtifa hastalığı, iştahsızlık, akut dağ hastalığı ve donma yer alır. Çığ gibi ani tehlikelerden bahsetmiyorum bile.
Ne Kadar Fit Olmanız Gerekiyor?
Buna ek olarak, vücuda yüklenen fiziksel talepler, tüm katılımcıların yüksek düzeyde fiziksel uygunluk ve tırmanma deneyimine sahip olmasını gerektirir. Mountain Guides, tırmanıcıların 7.000 metreye başarıyla çıkmış olmaları gerektiğini şart koşuyor. Buna rağmen Cho Oyu gibi 8.000 metrelik teklifleri tercih ediyorlar. Hepsinin çok net olduğu bir şey, mutlak bir aceminin bir girişimde bulunmasının mümkün olmadığıdır.
Summiteers, yeterince formda oldukları için hala başaramayacakları olasılığına hazırlıklı olmalıdır – önemli miktarda zihinsel güç gerektiren bir kavram. Everest Dağı fiziksel olduğu kadar zihinsel bir oyundur. “Zirveye tırmanış başlamadan 60 gün boyunca soğukta bir çadırda yaşamak zor. Pek çok insan, fit ve yetenekli olmalarına rağmen oyunun bu aşamasında kararlılıklarını kaybederler. Olumlu bir tutum, fitness seviyeleri kadar önemlidir, ”diye ekliyor Becky.
Tırmanıcılar kendine güvenmeyi öğrenmeli ve tüm ekipmanı nasıl kullanacaklarını bilmelidir. Bu, özellikle herhangi bir nedenle rehberlerinden ayrılmaları durumunda geçerlidir.
Acemi Bir Everest Dağı’na Tırmanabilir mi?
Görevin talepleri, mutlak başlangıç seviyesinden hazırlanmak için harcanan zaman miktarı ile perspektif haline getirilir. Simonson, “Biri tamamen acemi olarak başlamışsa, zaman ve parayı tırmanışlara ayırmaya istekliyse, üç yıllık hazırlık sürecinin makul bir zaman çizelgesi olduğunu düşünüyorum” diye açıklıyor.
Biri tamamen acemi olarak başladıysa, bence üç yıllık hazırlık makul bir zaman çizelgesidir.
Hazırlıksız insanları dağa çıkarmak hiçbir rehber şirketin işine gelmiyor. İyi eğitimli dağcı sıkıntısı yok. Neden ekibin geri kalanını potansiyel olarak engelleyebilecek insanları getirme riskini alsınlar? Çektiği olumsuz tanıtımdan bahsetmiyorum bile.
Geleceğe bakmak
Everest, dağcılar için bile hala bir gizemdir. Onu güvenli hale getirmenin bir yolu yok. Genellikle daha ticari tırmanışlar tarafından kullanılan iki rota bile kendi zorluklarını ortaya çıkarır. Kuzey tarafının zorluğu, yorgun tırmanıcılar için tehlikeli olabilen daha alçak ve daha güvenli bir irtifaya ulaşmadan önce zirve teklifinden sonra aşırı irtifalarda uzun yol kat etmektir. Güney tarafında, buz düşüşü, dağcıları haber vermeden ezebilir.
Everest, dağcılar için bile hala bir gizemdir. Onu güvenli hale getirmenin bir yolu yok.
Ancak bu ikisi alınabilecek tek yol değil. “Everest’te çok, çok daha zor 12 rota daha var. Ve Everest’te, özellikle doğu ( Kangshung ) yüzünde , yeni rotalar için hala potansiyel var . Başka bir deyişle, Everest’e tırmanmanın o kadar zor yolları var ki, henüz kimse onlara tırmanamadı,” diyerek sözlerini bitiriyor O’Dowd.
Esasen, Everest’in zirvesine çıkma girişimleri tehlikeli olacaktır. Bireyler, sıfırın altındaki sıcaklıklarla, tehlikelerle dolu patikalar ve bolca tehlikeyle karşı karşıya kalan, dünyadaki en zorlu ve en az misafirperver arazilerden birine karşı mücadele eder. Tırmanma, doğası gereği tehlikeli bir aktivitedir, ancak risk yönetimi, birçok dağcı için zorluğun ilgi alanının bir parçasıdır. Paralı ya da parasız, kurumsal sponsorluk, güvende kalmanın tek yolu evde kalmak.
