KSS: KSS’nin tanımı, tarihçesi, dünya çapındaki sorunları ve gelişimi. Tanımlarından kullanıldığı farklı bağlamlara kadar KSS hakkında bilinmesi gereken her şeyi keşfedin.
KSS Tanımları
KSS’nin Basit Bir Tanımı
KSS veya Kurumsal Sosyal Sorumluluk Nedir? KSS, sürdürülebilir kalkınma ilkelerini desteklemek amacıyla şirketlerin uygulamaya koyduğu tüm uygulamaları kapsar. Sürdürülebilir veya sorumlu bir kuruluş olmak ne anlama geliyor? Bu, şirketlerin ekonomik olarak ayakta kalabilmesi, toplum üzerinde olumlu bir etkiye sahip olması ve çevreye saygı duyup onu koruması gerektiği anlamına gelir.
Ancak bazı kurumlar tarafından daha karmaşık tanımlar da yapılabilir.
Avrupa Birliği’nin Resmi KSS Tanımı
Avrupa Birliği, sürdürülebilir kalkınmaya yatırım yapmak isteyen şirketlere bir çerçeve sunmak amacıyla 2001 yılında KSS’yi şu şekilde tanımlayan Kurumsal Sosyal Sorumluluk üzerine Yeşil Kitap yayınladı:
“Şirketlerin sosyal ve ekolojik kaygılarının ticari faaliyetlerine ve paydaşlarıyla olan ilişkilerine gönüllü olarak entegre edilmesi. Sosyal açıdan sorumlu olmak, yalnızca geçerli yasal yükümlülükleri tam olarak yerine getirmek değil, aynı zamanda bunun ötesine geçmek ve insan sermayesine, çevreye ve paydaş ilişkilerine ‘daha fazla’ yatırım yapmak anlamına da geliyor.”
ISO 2600 KSS’nin Resmi Tanımı
Uluslararası Standardizasyon Örgütü (ISO), Kurumsal Sosyal Sorumluluk ile ilgili ISO 26000 standartları aracılığıyla KSS tanımını da ele alan uluslararası standart belirleyici bir organdır. Bu yönergelerde ISO, KSS’yi şu şekilde tanımlamaktadır:
“Bir kuruluşun, kararlarının ve faaliyetlerinin toplum ve çevre üzerindeki etkilerine ilişkin sorumluluğu; bunun sonucunda toplumun sağlığı ve refahı da dahil olmak üzere sürdürülebilir kalkınmaya katkıda bulunan etik davranış ve şeffaflık; paydaşların beklentilerini dikkate alır; mevcut yasalara uygun ve uluslararası davranış standartlarına uygun; organizasyonun tamamına entegre edilir ve ilişkilerinde uygulanır.”
KSS Tanımı ve ESG Tanımı: Fark Nedir?
Her ne kadar KSS ve ÇSY sıklıkla aynı şeymiş gibi kullanılsa da aslında öyle değil. Evet, her ikisi de önemli olanın sadece kâr olmadığı ve şirketlerin toplumu ve çevreyi koruyarak sürdürülebilir kalkınmaya katkıda bulunmaları gerektiği ilkelerini takip ediyor. Ancak yaklaşımları ve hedefleri aynı değildir.
KSS, bir şirketin paydaşlarıyla olan ilişkisi ve sosyal ve çevresel açıdan sorumlu uygulamalara olan bağlılığıyla ilgilidir. Öte yandan ÇSY, yatırımcıların bir şirketin sorumlu uygulamalarını değerlendirecekleri çevresel, sosyal ve yönetişim kriterlerini temsil eden ve yatırımcılar tarafından kullanılan bir sermaye piyasası terimidir.
KSS ve Sürdürülebilirlik: Bağlantı Nedir?
KSS kesinlikle sürdürülebilirlik zihniyetine dayanmaktadır. Ancak bu, özellikle şirketlerin sürdürülebilir bir kalkınma yoluna ulaşmalarına yardımcı olmak için neler yapabileceklerine dayanmaktadır. Ancak sürdürülebilir bir şekilde hareket edebileceğimiz başka koşullar da var: insanların teknolojiyi kullanma biçiminden yedikleri yiyeceğe, kullandıkları ulaşım araçlarına veya işe gidip gelme şekillerine kadar. İnsanların satın aldıkları kıyafetler, evlerini nasıl düzenledikleri ve nasıl tükettikleri de sürdürülebilir ve sorumlu davranışlarla ilgilidir. Bu konuda daha fazla bilgi edinmek istiyorsanız sürdürülebilirlik yazımıza göz atmanızı öneririz.
KSS ve Etki Ölçümü
Tüketicilerden yatırımcılara ve çalışanlara kadar tüm paydaşlar, şirketlerin dünyanın temel riskleriyle başa çıkmaya nasıl yardımcı olduklarını giderek daha yakından inceliyor. Şirketlerin, iyilik için bir güç olmalarına yardımcı olacak KSS stratejilerine sahip olmalarını; toprak erozyonu, okyanus asitlenmesi veya gelişmekte olan ülkelerdeki hijyen eksikliği gibi sorunların çözümüne katkıda bulunmalarını bekliyorlar. Ancak rastgele dayanışma eylemleri yeterli değildir.
Beklenti, işletmelerin bir planı olması, bunu KSS raporlarında paylaşmaları ve yarattıkları etkileri etkili bir şekilde ölçerek dünyanın sürdürülebilir kalkınmasına nasıl yardımcı olduklarının kanıtını göstermeleridir.
KSS: KSS’nin Tarihi ve Kökeni (Kurumsal Sosyal Sorumluluk)
Şirketlerin KSS yapması ve sürdürülebilir kalkınma mücadelesinde aktif rol oynaması gerektiği fikrinin kökleri 1950’li yıllarda bazı Amerikalı yöneticilerin çalışmalarına dayanmaktadır. Onların fikri neydi? Şirketlerin artık yalnızca kârlarına değil, aynı zamanda toplum ve çevre üzerindeki etkilerine de odaklanmaları halinde başka türden faydalar elde edebileceklerini düşünüyorlardı.
Örneğin, bir şirket çalışanlarına daha iyi ödeme yapıyorsa, maaş ödemelerine daha fazla harcama yapabilir ancak diğer yandan işçilerinin satın alma gücü artar ve dolayısıyla şirketin ürünlerini satın alma şansları da artar. Ayrıca bir şirket çevresel etkilerini daha iyi yönetirse, kısa vadede cezalardan kaçınarak, uzun vadede ise doğal afetleri yönetme zorunluluğunu ortadan kaldırarak para tasarrufu sağlayacaktır.
1953 yılında Howard Bowen, şirketlerin neden sosyal ve çevresel açıdan daha sorumlu olmaya ilgi duymaları gerektiğini açıkladığı ve KSS’nin ilk “kabul edilen” tanımını verdiği “İş Adamının Sosyal Sorumluluğu” başlıklı bir kitap yayınladı.
Ayrıca 20. yüzyılın ikinci yarısında ekonomik ve sosyal konuların yanı sıra çevresel kaygıların da gelişmesiyle birliktebu yüzyılda kurumsal (sosyal) sorumluluk giderek büyüyen bir konu haline geldi. Giderek daha fazla tüketici şirketleri eleştirmeye başladı ve onların yasalara, çevreye daha saygılı ve genel olarak daha sorumlu olmalarını istedi.
KSS’nin Gelişimi ve Kurumsallaşması
1990’lı ve 2000’li yıllarda dünyanın birçok ülkesindeki hükümetler, modern KSS’nin temellerini oluşturan düzenlemeleri uygulamaya başladı. Fransa’da şirketleri sürdürülebilir kalkınma açısından performanslarını bildirmeye zorlayan ilk yasa NRE yasalarıydı. Bu yasaları daha sonra Grenelle Yasaları veya Teyakkuz Yasaları gibi çeşitli düzenlemeler izledi.
Daha sonra şirketler rakiplerinin gerisinde kalmamak için KSS’ye yatırım yapmaya başlamaları gerektiğinin farkına varmaya başladı. Bu noktada KSS bir yönetim, iletişim ve iş geliştirme aracı olarak görülmeye ve kullanılmaya başlandı. KSS aynı zamanda tüketiciler nezdinde kurumsal imajın iyileştirilmesinde, iç iletişimin ve üretkenliğin arttırılmasında da önemli hale geldi ve enerji ve kaynakların yönetimi söz konusu olduğunda kuruluşları daha verimli hale getirerek maliyetleri azaltmanın bir yolu oldu.
Dünyanın pek çok sosyal ve ekolojik zorlukla karşı karşıya olduğu günümüzde, bir KSS raporuna, bir KSS departmanına veya sorumlusuna ya da en azından KSS’ye yönelik bir iletişim stratejisine sahip olmayan orta/büyük ölçekli şirket bulmak zordur.
KSS’nin Yolu ve Günümüzde Kullanılan KSS Araçları
Şirketlerin sürdürülebilir kalkınma açısından performanslarını ve eylemlerini daha iyi ölçebilmelerini sağlamak için birçok araç geliştirilmektedir. Örneğin şirketler artık sera gazı emisyonlarını ve bunların çevre üzerindeki etkilerini ölçmek için LCA’yı (Yaşam Döngüsü Değerlendirmesi) kullanıyor ve çevreye ve topluma olumlu ve olumsuz katkılarını değerlendirmek ve paylaşmak için KSS veya sürdürülebilirlik raporları hazırlıyor. Bazıları bunu zorunlu olduğu için (örneğin, büyük şirketler ise AB tarafından) veya itibarlarını ve işveren markalarını geliştirmek istedikleri için yapıyor.
Günümüzde KSS: Günümüzde Şirketlerin KSS Yaklaşımının Tanımı
Bugün kurumsal dünya KSS’yi gerçek anlamda kurumsallaştırmaya başladı. KSS yaklaşımları ve stratejileri, şirketlerin uygulamaya koyduğu, kendilerini daha dirençli kılan ve aynı zamanda çevreyi korumalarına, sera gazı emisyonlarını azaltmalarına, ürünlerin kalitesini artırmalarına veya sosyal katılımı ve iş gücü eşitliğini teşvik etmelerine olanak tanıyan çeşitli politikaları ifade eder.
Genel olarak bir KSS yaklaşımı, işletmenin iç yapılarındaki ve aynı zamanda dış işgücünün ve toplumun örgütlenme biçimindeki birçok farklı alanı etkileme potansiyeline sahiptir. Aşağıda farklı kategorilere uygulanan bazı KSS örnekleri bulunmaktadır.
KSS ve Çevre
Çevre sorunları giderek KSS’nin merkezinde yer alıyor. İklim değişikliğinin önümüzdeki yıllarda aşırı hava olayları, su seviyelerinin yükselmesi veya iklim mültecileri gibi çeşitli riskleri de beraberinde getirmesi muhtemel. Bu nedenle KSS uygulamalarına yatırım yapan şirketler, insanları, biyoçeşitliliği ve ekosistem hizmetlerini korumaya yaptıkları yardımın ne kadar önemli olduğunu anlıyor.
Aslında giderek daha fazla şirket, kaynak tüketimini azaltmak (çoğunlukla döngüsel ekonomi ilkelerini kullanarak), atıklarla daha iyi başa çıkmak veya enerjiyi daha verimli kullanmak için çevresel kaygıları iç yönetim sistemlerine dahil ediyor. Hatta bazıları, ürünleri için yeni ve dayanıklı tasarımlar (eko-tasarım) oluşturmak amacıyla biyomimikri ilkelerini (doğayı taklit etmek) bile kullanıyor. Ayrıca ISO 14001 standartları, şirketlerin KSS çerçevesinde çevre yönetim sistemi kurmalarına yardımcı olmak amacıyla özel olarak oluşturulmuştur. Yapılabilecek eylemlere bazı örnekler:
KSS ve Sosyal Konular
Aynı zamanda KSS stratejilerini benimseyen kuruluşlar aynı zamanda toplumun gelişimine nasıl yardımcı olabileceklerini de düşünüyorlar. Bu, hem çalışanlarını hem de iş değer zincirindeki insanları içerir. Bazı örnekler:
KSS ve Bilinçli Liderlik
İş modellerini ve operasyonlarını gerçek anlamda yeniden tasarlayan bazı şirketler var. İklim değişikliğiyle mücadele için ekstra çaba gösteren ve herkesin sürdürülebilir kalkınma hedeflerine yönelik çalışmak için ilham aldığı ve motive olduğu bir kurumsal kültür geliştirmeyi başaran şirketler. Tüketicilerin ilgisini çekmek için sadece laf atıp birkaç değişiklik duyurmuyorlar; gerçekten de yürüyorlar.
Bu şirketlerin arkasında genellikle bilinçli liderler bulabiliriz. Bunlar yönetmek yerine liderlik eden, daha yüksek amaçlarının, insan karmaşık sistemlerinin küresel doğal dünya karmaşıklığıyla nasıl bağlantılı olduğunun farkında olan insanlardır. Sınırlamalarını ve korkularını kabul ederler ve yargılamaktan korkmazlar, başkalarının da tanıdığı ve takip etmek istediği gerçek şeffaflığı benimserler.
Günümüz Dünyasında KSS
Küresel ölçekte şirketleri KSS stratejisi uygulamaya zorlayan bir “yasa” yok. Bununla birlikte birçok eyalet, özellikle şirketleri daha sorumlu olmaya teşvik ederek KSS’yi çerçeveleyen bir dizi düzenleme geliştirmiştir.
Öte yandan şirketlere KSS stratejileri konusunda rehberlik edecek rehberler yayınlayan uluslararası bir kurum da var. ISO (Uluslararası Standart Organizasyonu), şirketlerin KSS stratejilerini uygulayabilmeleri için ortak bir referans çerçevesine sahip olmalarını sağlar.
Avrupa’da KSS Düzenlemesi ve Standartları
Genel olarak Avrupa ülkelerinde KSS performans standartlarını bu şekilde tanımlayan bir standart bulunmamaktadır. Örneğin, Fransa’daki fosil yakıt vergisinde olduğu gibi bazı hükümet düzenlemeleri geliştirilip uygulanıyor olmasına rağmen, küresel düzeyde KSS yasaları bulunmamaktadır. Mesela şirketlerin sera gazı emisyonlarını azaltmalarını gerektiren veya onları atık azaltma stratejisi uygulamaya zorlayan bir politika yok.
Öte yandan, AB’nin 2014/95 Direktifi uyarınca, büyük ve kamu yararına çalışan şirketlerin, çevresel ve sosyal zorluklarla nasıl başa çıktıkları hakkında mali olmayan bilgileri iletmeleri gerekiyor.
Fransa gibi hâlâ ADEME ve AFNOR gibi kamu kurumlarının desteğine güvenebilecek ülkeler var. Bu kuruluşlar, şirketleri KSS ve sürdürülebilir kalkınma arayışlarında desteklemekten sorumludur ve sıklıkla ISO standartlarının geliştirilmesi için bir bağlantı görevi görür.
Amerika Birleşik Devletleri’nde KSS ve KSS Standartları
Amerika Birleşik Devletleri’ndeki KSS, Avrupa ülkelerinde sıklıkla geçerli olandan farklı bir sorumluluk anlayışına dayanmaktadır. Avrupa’da KSS büyük ölçüde düzenlemeler, standartlar ve iyi uygulamalarla (bir tür kurumsallaşmış KSS) yönetilirken, Amerika Birleşik Devletleri’nde KSS’nin tanımı yasal açıdan daha belirsizdir. Bu nedenle, ABD’de işlerin her zamanki gibi “normal” görüldüğü ve topluma veya çevreye yardım etmek için bir miktar kâr elde etmenin genellikle bir hayırseverlik eylemi olarak görüldüğü, daha hayırsever ve bireysel bir kurumsal sorumluluk anlayışı hakimdir.
Çin’de KSS ve KSS Standartları
Çin’de KSS patlama yaşıyor. Bu, işletmelerinin sorumluluğu konusunda daha fazla kontrol ve düzenleme getiren bir ülke ama aynı zamanda şirketlerin imajı ve itibarının, sosyal refahı iyileştirme veya amaçlara yatırım yapma kapasitesiyle güçlü bir şekilde bağlantılı olduğu bir ülke. Orta sınıf nüfusta sosyal ağların her yerde bulunması, KSS’yi Çinli şirketlerin itibarı açısından giderek daha önemli bir konu haline getiriyor.
Hindistan’da KSS ve KSS Standartları
Hindistan, KSS’nin son derece merkezileştirilmiş tanımından, KSS’ye yönelik daha geleneksel ve liberal bir yaklaşıma geçti. Ancak bugün, kökleri Hint felsefesine dayanan (ve Gandhi geleneğinden kaynaklanan) hayırseverlik ilkesi meyvelerini vermeye devam ediyor. Hindistan’da KSS son derece dinamiktir ve tıpkı Çin gibi, önünde parlak bir KSS geleceği var gibi görünmektedir.
- Hindistan’da KSS hakkında daha fazla bilgiyi şu makalemizde bulabilirsiniz: Hindistan’da KSS (Fransızca versiyonu)
Brezilya’da KSS ve KSS Standartları
- Brezilya’da KSS hakkında daha fazla bilgiyi şu makalemizde bulabilirsiniz: Brezilya’da KSS (Fransızca versiyonu)
İskandinavya’da KSS ve KSS Standartları
Günümüzün KSS Trendleri
Şu anda KSS gelişmektedir. Şirketler, imajlarını, aynı zamanda performanslarını, yatırım şanslarını ve uzun vadede gelişme şanslarını iyileştirmek amacıyla sürdürülebilir kalkınmaya katkıda bulunmanın yeni yollarını tanımlamaya çalışmaktadır. KSS aynı zamanda teknolojik ve ekonomik gelişmelerden de faydalanmaktadır ve günümüzün en iyi uygulamalarının çok hızlı değişmesi muhtemeldir.
KSS İletişimi
KSS iletişimi son yılların en çok düşünülen ve benimsenen alanlarından biridir. Şirketler çabalarını duyurmak, kamuoyunun onlara değer vermesini sağlamak ve imajlarını KSS açısından hesaba katmak için yeni yollar arıyor.
KSS ve İnsan Kaynakları
KSS ve Tedarik Zincirleri
KOBİ’lerde KSS (küçük ve orta ölçekli işletmeler)
KSS’nin esas olarak büyük şirketlere yönelik bir kavram olması nedeniyle KOBİ’lerde KSS’nin tanımı KOBİ’lere özeldir. Örneğin Avrupa’da KSS’yi tanımlayan standartların çoğu büyük ve hatta çok büyük şirketlere yöneliktir: raporlama 500’den fazla çalışanı olan şirketler için bir zorunluluktur.
Üstelik sınırlı kaynaklara sahip bir KOBİ bağlamında KSS’ye yatırım yapmak zor, hatta gereksiz görünebilir. Ancak gerçekte KSS, KOBİ’ler için giderek daha fazla bir yönetim ve performans aracı olarak tanımlanıyor. KOBİ’ler için KSS yatırımının geri dönüşü güçlüdür ve şirketlerin KSS’ye başlaması için giderek daha fazla araç kullanılabilir.
KSS ile İlgili Diğer Tanımlar
İklim değişikliği? Döngüsel ekonomi mi? Biyoçeşitlilik mi? Yenilenebilir enerjiler? Biyogaz mı? ESG’mi? Hepsini CSR Sözlüğümüzde bulabilirsiniz.
