Tunus’ta asgari ücret, işçilerin COVID-19 salgınının tetiklediği ekonomik krizi atlatmasına yardımcı olmak için yakın zamanda yüzde 6,5 artırıldı. Tunus hükümeti yakında UGTT’nin kararını açıklayacak. Bu yılın başlarında UGTT, hükümetten zammı hızlandırmasını ve maddi koşulları iyileştirmesini istedi. 5+5 mekanizması altında gerekli artışları ve pozitif etkileşimi talep ettiler.
Ayda 200 Euro
2017 yılında Tunus’ta asgari ücret, bir önceki yıla göre %50’den fazla düşüşle aylık 200 Euro olarak belirlendi. 2016’da yüzde üç ile sadece biraz daha yüksekti, ancak önceki iki yılda şaşırtıcı bir şekilde yüzde yediye ulaştı. 2011’de asgari ücret ayda 100 Euro’nun biraz altındaydı. Ancak durum henüz göründüğü kadar pembe değil. Tunus’ta asgari ücret, bir kişinin geçimini kolayca sağlayabileceği bir düzeyde belirlenir. Aynı yıl ekonomi ciddi bir durgunluk yaşadı. 2016’nın ilk yarısında ekonomi, zaten krizde olan ülkenin bağımsızlığından bu yana en kötü durgunluklardan birini yaşıyordu. Turizm, ülkenin en önemli sektörüydü ve bu, ülkedeki bağımsız rehberleri ve otobüs şoförlerini de etkiledi. O da olumsuz etkiledi
Hükümet, ekonomisinin piyasaya dayalı olduğunu iddia etse de bunun gerçekte ne kadarının gerçekleştiği pek açık değil. Yetkililer kendilerini piyasaya dayalı bir ekonomiye adamış olsalar da, özellikle altyapı ve enerji gibi stratejik sektörlerde devlet müdahalesini tamamen ortadan kaldırmış değiller. Fiyat artışıyla ilgili sorunların çoğu, kartellerle, meyve ve sebzeler için soğuk hava depolarının sahipleriyle ve gayri resmi ağlarla ilgilidir. Bu, Tunus’taki yetkililerin sorunu etkili bir şekilde ele alamadıkları anlamına geliyor.
Tunus’taki kamu sektörü maaş faturası dünyanın en yükseklerinden biridir ve hükümetin sunduğu hizmet kalitesiyle karşılaştırıldığında aşırıdır. 2016’da, GSYİH’sının yüzde birinden fazlasını kamu sektörü çalışanlarına harcadı, bu komşularının çok üzerinde ve OECD ortalaması yüzde onun altında. Tunus, Afrika’daki pazarını genişletmeye çalışıyor ve yakın zamanda Doğu ve Güney Afrika Ortak Pazarı’na (COMESA) üye oldu ve Ocak 2020’de COMESA kuralları kapsamında ticarete başlayacak. Batı Afrika bloğu, ECOWAS.
Yüksek asgari ücrete rağmen, ülkenin ordusu uzun süredir siyaset üzerinde çok büyük bir etkiye sahip. Örneğin Ennahda’nın lideri Rached Ghannouchi, artan hesap verebilirlik ve sorumlulukla şimdi parlamento sözcüsü. Bu arada, otoriter Bin Ali rejimiyle bağlantılı iş adamları kamu kurumlarında etkili olmaya devam ediyor. İşçi sendikası UGTT de önemli bir rol oynamaktadır. Son yıllarda politikalar önerdi ve hatta genel grev tehdidinde bulundu.
Sendika kurma hakkı
Tunus’ta Anayasa, sendika kurma hakkını garanti altına alıyor ve İş Kanunu, bağımsız sendikaların hükümetin müdahalesi olmaksızın faaliyet gösterebilmesini sağlıyor. Yine de İnsan Hakları İzleme Örgütü, hükümetin bağımsız sendikalara resmi tebligat belgeleri vermeyi reddederek onları engellediğini tespit etti. Genel Emek Konfederasyonu ve Tunus Gazeteciler Sendikası, gazetelerin kopyalarını taahhütlü posta yoluyla hükümete göndermelerine rağmen yasal olarak tanınmadı.
Hükümet, Burgiba hükümetinin darbesini ve UGTT’nin liderliğini değiştirme girişimini protesto etmek için 1978’de greve giderek UGTT’yi bastırdı. Çok sayıda sendika üyesi ve aktivist keyfi olarak gözaltına alındı ve bazıları güvenlik güçlerini işkence ve kötü muamele yapmakla suçladı. Ayrıca hükümet, sendika liderliğini hükümet yandaşlarıyla değiştirerek bağımsız medyaya gözdağı verdi. UGTT, son yıllarda tek taraflı sonuçların uygulanmasını amaçladıklarını öne sürerek ulusal diyalog süreçlerine katılmayı reddetmiştir.
UGTT veya Tunus İşçileri Genel Sendikası, İslamcılara rakip meşruiyet gösteren güçlü bir örgüttü. Tunus İşçileri Genel Sendikası (UGTT), 2011 devriminde ve ardından ülkenin geçiş sürecinde çok önemli bir rol oynadı. UGTT bu geçiş döneminde bir role sahipken, Bin Ali rejimi tarafından yoğun bir şekilde sızmıştı. UGTT, geçiş sürecinde güvenilir bir oyuncuydu ve demokratik süreçte kilit bir oyuncu olduğunu kanıtladı.
2011 devriminden sonra Tunus anayasası yeni, örnek bir anayasayı kabul etti. Pek çok Tunuslu ülkenin köşeyi döndüğüne dair güvenini ifade etse de, siyasi şiddet ve yığılmış bürokrasi başlıca sorunlar olmaya devam etti. Daha önce Tunus, anayasa taslağı konusunda yaygın siyasi şiddet ve tartışmalarla karşı karşıya kalmıştı. Devrim sonrası dönüşümü, siyasi şiddet ve yığılmış bir bürokrasi ile karmaşıktı.
1980’lerde, bir grup ordu subayı, yeni bir başbakanı, UGTT ile hükümet arasındaki anlaşmazlığı ekmekten sorumlu olan başbakanı görevden almaya zorlayarak hükümeti değiştirmeye zorladı. Yeni başbakan, tutuklu işçi liderlerine af çıkardı. Ancak UGTT, bir dizi konferanstan sonra kendini yeniden inşa etmek zorunda kaldı. 1985’te Dünya Bankası, Tunus’a UGTT’nin reddettiği bir yapısal uyum programı dayattı. Bundan sonra devlet UGTT’ye yeniden baskı yaptı ve bu da daha fazla hırçınlığa neden oldu.
Vergi oranları
Tunus’ta asgari ücret üzerindeki vergi oranları diğer birçok Avrupa ülkesinden daha düşüktür. Çalışanlar vergilerini her ayın on beşine kadar ödemek zorundadır. Ayrıca, işverenlerin 5 Aralık’a kadar yıllık vergi beyannamesi vermesi gerekiyor. Bununla birlikte, işverenler, ayrılmadan önceki ayda vergi başvurusunda bulunmayı da seçebilirler. Tunus vergilendirmesi hakkında daha fazla bilgi için bkz. Tunus’ta asgari ücrete uygulanan vergi oranları.
Tunus Sosyal Güvenlik Fonu işsizlik yardımlarını finanse ediyor. İşsizlik ödeneğine hak kazanmak için, çalışanların 12 çeyrek boyunca sosyal güvenliğe katkıda bulunmaları gerekir. Bunun yapılmaması, gönülsüz işsizliğe veya emekli maaşı alamamaya neden olacaktır. İşçiler, durumlarına göre sosyal güvenlik primlerini bir veya iki şekilde ödemeyi tercih edebilirler. Tunus’un Dayanışma Sosyal Katkısı, işverenler tarafından Tunus Sosyal Güvenlik Fonuna ödenir ve gelir vergisinden düşülemez. Ancak yıllık ücreti 5000 DT’den az olan bir işçi bu vergiyi ödemek zorunda değildir.
Tunus ekonomisi, 2002-2006 yıllarında imalat ve hizmet sektörlerinin etkisiyle hızlı bir büyüme yaşadı. Tunus’un büyümesi, kısmen özellikle eğitimli gençler arasındaki yüksek işsizlik oranları nedeniyle adaletsizdi. Arap Baharı ve ardından rejimin düşüşü, artan genç işsizliği ve yaygın yolsuzluk tarafından tetiklendi. Tunus hükümeti daha sonra artan yabancı yatırım ve ihracat yoluyla ekonomik büyümeyi teşvik etmek için bir plan başlattı.
Tunus, yeni vergi oranlarına ek olarak çalışma yasalarını da değiştirdi. Yerleşik olmayan bireyler artık brüt gelirlerinin yüzde 20’si oranında vergilendirilebilir. Yerleşik olmayanlar için asgari ücret, kendi ülkelerindeki asgari ücrete eşdeğerdir. Tunus sakinlerinin mukim olarak kabul edilebilmesi için bir takvim yılı boyunca ülkede 183 gün kalmaları gerekmektedir. Ancak yerleşik olmayanlar, ülkelerine geri gönderildikten sonra 10 günden fazla Tunus’ta kalamazlar.
Tunus’ta asgari ücret üzerindeki vergi oranları, gelir türüne ve DTT’nin varlığına bağlıdır. Net gelir, brüt ücretten zorunlu sosyal güvenlik katkı paylarının düşülmesi suretiyle hesaplanır. 2.000 TND’ye kadar mesleki harcamalar düşülür. Ayni yardımlar da brüt ücrete dahil edilir ve adil piyasa değeri üzerinden değerlendirilir. Bu sayede Tunus’ta asgari ücret üzerindeki vergi oranları diğer birçok Avrupa ülkesinden daha düşüktür.
İş günü
1966 tarihli İş Kanunu, Tunus’ta istihdam koşullarını, ücretleri, fazla mesaiyi ve istihdam ilişkisinin diğer yönlerini düzenler. Kanun ayrıca asgari ücreti ve haftalık 48 saati geçemeyecek çalışma gününü de belirler. Kısa çalışma gününe rağmen, Tunus Orta Doğu’daki en yüksek asgari ücrete sahiptir. Birçok Tunuslu için bu artış sevindirici bir haber ancak ülkedeki yüksek işsizlik oranıyla mücadele etmek için asgari ücret artışına ihtiyaç var.
Devlet sektörü özel sektöre göre daha yüksek maaş ödüyor, kamu sektöründe ortalama aylık net maaş 57 bin dinarın üzerinde. Tunus Müslüman bir ülke olmasına rağmen, çoğu işçi hala günde 1,90 ABD doları olan uluslararası yoksulluk sınırının altında yaşıyor. Sonuç olarak, birçok Tunuslu pazartesiden cumaya çalışıyor, ancak genellikle cuma öğleden sonra uzun öğle yemeği molaları veriyorlar.
Tunus’ta Asgari Ücret hükümet tarafından düzenlenir. Hiçbir Tunuslu işçiye bu miktardan daha az ödeme yapılamaz ve bunu yapan işverenler para cezasına çarptırılır. Ülkede çalışmak için en düşük yasal ücrettir. Çoğu ülkede, bir çalışanın herhangi bir sektörde kazanabileceği en düşük ücret olan ulusal asgari ücret vardır. Tunus’ta Asgari Ücret sektörden sektöre farklılık gösteriyor ve işçilerine asgari ücreti ödemeyen işverenler hükümet tarafından cezalandırılabiliyor.
Tunus’ta çalışanların cumartesi günleri de dahil olmak üzere belirli tatillerde ücretli izin alma hakkı vardır. Tunuslu işverenler ayrıca işçilere bir yıllık çalışmadan sonra 12 günlük ücretli yıllık izin vermek zorundadır. Bu, çalışanların çalıştıkları her ay için bir gün izin aldıkları anlamına gelir. Tunus Hükümeti bu düzenlemeleri bir öncelik haline getirdi ve işverenler çalışanlarına buna göre ödeme yapmalıdır. Tunus hükümeti, Tunus’u iş için daha çekici bir yer haline getirmeye kararlı, ancak ülke, yatırım için tam rekabetçi bir pazar haline gelmekten hâlâ çok uzak.
